13 Αυγ 2011

ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΡΟΤΗ - Ηλίανθος: Το φυτό που παράγει οικολογικά καύσιμα

Οι τελικές αποδόσεις σε σπόρο κυμαίνονται από περίπου 670 κιλά/στρέμμα έως 820 κιλά/ στρέμμα

Τα μυστικά της ενεργειακής καλλιέργειας που εγγυάται σίγουρο εισόδημα για όσους αγρότες την επιλέγουν. Ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί στρέφονται στον «Ηelianthus».
Καλλιέργεια Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (στοιχεία 2010), η παραγωγή του ηλιελαίου παρουσιάζει αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, ξεπερνώντας παγκοσμίως τους 10 εκατομμύρια τόνους, ενώ η Ευρώπη αντιπροσωπεύει πάνω από το 60% της παγκόσμιας παραγωγής. Στην Ε.Ε., οι χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή ηλιελαίου, όπως επισημαίνεται στην εργασία του Γεωπονικού, είναι η Γαλλία, η Ισπανία και η Ρουμανία και ακολουθούν η Ολλανδία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Γερμανία και η Βουλγαρία.
Χαρακτηριστικό της στροφής στον ηλίανθο που παρατηρείται στην Ελλάδα είναι το γεγονός ότι, κατά το 2010, στη Λάρισα η καλλιέργεια του φυτού ανήλθε στα 8.500 στρέμματα, έναντι 3.000 στρεμμάτων, καταγράφοντας αύξηση 80%. Μάλιστα, σύμφωνα με τη διεύθυνση αγροτικής ανάπτυξης της Λάρισας, εφέτος υπογράφηκαν 274 συμβάσεις για 8.284 στρέμματα, ενώ πέρυσι είχαν υπογραφεί 1 12 συμβάσεις για 3.280 στρέμματα.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι επίδοξοι καλλιεργητές; Κατ΄ αρχας, ότι, εάν έχει προηγηθεί καλλιέργεια σιταριού, η απόδοση του φυτού θα είναι πολλαπλάσια. Λόγω του μεγάλου βάθους του ριζικού του συστήματος, επίσης, ο ηλίανθος εκμεταλλεύεται καλύτερα τα αποθέματα του νερού και, κατά συνέπεια, η παραγωγή μεγιστοποιείται.
Η φυτεια δεν θα πρεπει να ποτίζεται περισσότερες από τρεις με πέντε φορές σε διάστημα 4060 ημερών, ενώ το τελευταίο πότισμα θα πρέπει να πραγματοποιείται στα μέσα Ιουλίου, ώστε τα νερά να καταλήγουν στις αντλίες βαθέων φρεατίων (πο-μώνες) και το νερό να αξιοποιείται με τον καλύτερο τρόπο.
Το κόστος ανέρχεται από 30 έως 60 ευρώ το στρέμμα, αποτελεί συνάρτηση των εισροών και του ύψους του ενοικίου και δεν απαιτεί εργατικά έξοδα, όπως, επί παραδείγματι, η καλλιέργεια του βαμβακιού, για την οποία απαιτούνται εκτεταμένες σκαλι-στικές ενέργειες. Ενδεικτικά, με εφικτό στόχο παραγωγής της τάξης των 500 κιλών ανά στρέμμα, ο παραγωγός μπορεί να εξασφαλίσει εισόδημα από 75 έως 1 25 ευρώ ανά στρέμμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η απόδοση των χρημάτων που έχουν επενδυθεί θα κυμανθεί από 20% μέχρι και 50% και το ανά στρέμμα κέρδος από 1 5 μέχρι και 65 ευρώ.
Ψηλό φυτό, με μεγάλα, ωοειδή, οδοντωτά στην περιφέρεια φύλλα και τριχωτά. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της ημέρας, η κεφαλή του (επιστημονικά αποκαλείται ταξιανθία) ακολουθεί τον ήλιο και στρέφεται το πρωί προς την Ανατολή. Η κίνηση αυτή, που οφείλεται σε κάμψη του βλαστού, παύει μετά την άνθηση και τη γονιμοποίηση των ανθέων και τα κεφάλια παραμένουν στραμμένα προς την Ανατολή. Η... παραπάνω «χορογραφία» ανήκει στον ηλίανθο, το φυτό που έχει πάψει να καλλιεργείται μαζικά στην Ελλάδα από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, παρότι αποτελεί πηγή αμύθητων οικονομικών και όχι μόνο υπεραξιών.
Δημοσιογραφική υπερβολή; Μάλλον όχι, καθώς, χάρη στον «Helianthus», υπάρχει το ηλιέλαιο αλλά και οι ηλιόσποροι, οι οποίοι χρησιμοποιούνται στην παρασκευή ψωμιού και σε πολύ μικρό μέγεθος ως πτηνοτροφή.
Οι σπόροι του, αλεσμένοι, χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψήματος που μοιάζει με τον καφέ, ενώ ωμοί και άψητοι παρουσιάζουν μεγάλες θεραπευτικές ιδιότητες, με ευεργετικές συνέπειες σε περιπτώσεις βήχα, φαρυγγίτιδας ή κρυολογήματος.
Το καλύτερο όλων; Οι ηλιούχοι σπόροι του αποτελούν ιδανική ΄ πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοκαυσίμων, που προέρχονται από κομμάτια ξύλου, οργανικά προϊόντα ή από φυτά. Μάλιστα, κατά την καύση του βιοντίζελ που προέρχεται από τον ηλίανθο, εκλύεται στην ατμόσφαιρα μόνο το διοξείδιο του άνθρακα που το φυτό έχει απορροφήσει κατά τη διάρκεια της ημέρας και, κατά συνέπεια, συμβάλλει στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου.

Πλεονεκτήματα

Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει θέσει στόχο έως το 2020 τα βιοκαύσιμα να αντιπροσωπεύουν το 10% της αγοράς καυσίμων και ένα στρέμμα ηλίανθου να έχει υπολογιστεί ότι παράγει κατά μέσο όρο από 43 έως 75 λίτρα βιοντίζελ, η καλλιέργεια του «χρυσοφόρου» αυτού φυτού φαίνεται να επιστρέφει δυναμικά τα τελευταία χρόνια στον θεσσαλικό κάμπο. Ακόμα ένα από τα πλεονεκτήματα του ηλιάνθου είναι ότι αποτελεί επένδυση ιδιαίτερα «χαμηλού ρίσκου» για τους αγρότες, επειδή, όπως αναφέρουν ειδικοί γεωπόνοι στο «Κ», έχει χαμηλό κόστος. Δεν απαιτείται, δηλαδή, παρά ο μισός προϋπολογισμός σε σχέση με την καλλιέργεια βαμβακιού και το ένα τρίτο των χρημάτων σε σύγκριση με το καλαμπόκι.
Και, με δεδομένη τη μεγάλη ζήτησή του από τη βιομηχανία, όπως και τη στροφή 180 μοιρών προς τα ενεργειακά φυτά, η καλλιέργεια του ηλιάνθου στις περισσότερες των περιπτώσεων συμβασιοποιείται, εξασφαλίζοντας σταθερά κέρδη για τον παραγωγό. Και είναι τόσο μεγάλο το επιχειρηματικό ενδιαφέρον, που, κατά βάση, οι ενδιαφερόμενες εταιρείες σε συνεργασία με τα γεωπονικά γραφεία στους κατά τόπους νομούς και τους αγροτικούς συνεταιρισμούς προσεγγίζουν τους αγρότες, προσφέροντας συμβόλαια. Σε ποια τιμή κλείνονται τα «deals»; Ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση της Καλαμπάκας, όπου η
τοπική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών έχει συμφωνήσει με εταιρεία αποζημίωση ύψους 42,5 λεπτών ανά κιλό.


Και όχι τυχαία, καθώς οι αποδόσεις του φυτού είναι κατά 100 κιλά μεγαλύτερες σε σύγκριση με τη μέση απόδοση του βαμβακιού, ξεπερνούν, δηλαδή, τα 300 κιλά ανά στρέμμα. Την ίδια στιγμή, όπως προκύπτει από πειραματική καλλιέργεια στην Αττική σε τέσσερα υβρίδια του ηλιάνθου, που πραγματοποιήθηκε για ερευνητικές ανάγκες (στο πλαίσιο μεταπτυχιακής διατριβής της Φ. Θ. Μουσταφέρη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου), οι τελικές αποδόσεις σε σπόρο κυμαίνονται από περίπου 820 κιλό/στρέμμα έως 670 κιλό/ στρέμμα.Όσον αφορά την περιεκτικότητα σε έλαιο, ξεπερνά το 37% για το σύνολο των τεσσάρων υβριδίων που καλλιεργήθηκαν.
Και, εάν νομίζετε ότι ο ηλίανθος μπορεί να καλλιεργηθεί μόνο από αγρότες, απατάστε. Καλλιεργείται εύκολα σε μια γλάστρα και οι θρεπτικότατοι σπόροι του μπορούν να αποξηρανθούν στο φως του ήλιου.


Βήμα προς βήμα

01. Η σπορά πρέπει να πραγματοποιείται κατά προτίμηση το διάστημα 15 Μαρτίου - 15 Απριλίου, ανάλογα με το τοπικό κλίμα της περιοχής και όταν η θερμοκρασία του εδάφους σταθεροποιηθεί στους 8 βαθμούς Κελσίου. Προτιμώνται τα βαθιά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη, ενώ με την πρώιμη σπορά αυξάνονται οι στρεμματικές αποδόσεις και η περιεκτικότητα σε έλαιο του σπόρου. Η σπορά πραγματοποιείται με πνευματική σπαρτική μηχανή και ως στόχος μπορεί να τεθεί η δημιουργία σειρών 75 εκατοστών για πυκνότητα 5.000 φυτών για ξερική καλλιέργεια ή 6.000 φυτών για ποτιστική καλλιέργεια. Όπως αναφέρουν γεωπόνοι στο «Κ», οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών πρέπει να είναι 73-75 εκατοστά και επί της γραμμής σποράς 20-22 εκατοστά για γόνιμα χωράφια και 25 εκατοστά για πιο φτωχά και αδύνατα ξερικά χωράφια. Για ξερική καλλιέργεια απαιτούνται 4.500-5.000 φυτά ανά στρέμμα και για ποτιστική περίπου 5.5006.000 φυτά ανά στρέμμα. Η ποσότητα σπόρου θα πρέπει να είναι 350-500 γραμμάρια ανά στρέμμα. Ο ηλίανθος διαθέτει εύρωστο ριζικό σύστημα, το οποίο ενίοτε μπορεί να αγγίξει τα 3 μέτρα βάθος. Μάλιστα, όταν το φυτό έχει 40 εκατοστά ύψος, η ρίζα του φτάνει το 1 μέτρο και γι΄ αυτό δεν έχει σημαντικές απαιτήσεις σε νερό, ενώ μπορεί να ευδοκιμήσει σε εδάφη όλων των ειδών.
Παράλληλα, η αμειψισπορά (εναλλαγή καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι με σιτηρά ή όσπρια) θεωρείται πολύ διαδεδομένη, καθώς το σιτάρι που διαδέχεται τον ηλίανθο ευνοείται τα μέγιστα σε αποδόσεις. Ένα από τα βασικά οφέλη της τακτικής αυτής είναι ότι αποφεύγεται η ανάπτυξη του παρασίτου της οροβάγχης.
02. Αναφορικά με τη λίπανση, χρησιμοποιείται κατά βάση άζωτο, που βοηθά στην ανάπτυξη του ηλιάνθου, και φώσφορος, που επηρεάζει την παραγωγή και την περιεκτικότητα του σπόρου σε λάδι. Σύμφωνα με την εταιρεία Φυτοενέργεια, λίπανση με κάλιο απαιτείται σε εδάφη όπου αυτό λείπει και, κυρίως, σε ελαφριά χωράφια.
Συνιστάται, επίσης, η εφαρμογή τριών μονάδων θείου κατά την περίοδο της σποράς με τη βασική λίπανση. Σύμφωνα με την πρακτική που εφαρμόζεται στις ελληνικές συνθήκες, μια ισορροπημένη λίπανση, με 8-10 μονάδες αζώτου (4-6 μονάδες κατά τη σπορά και τα υπόλοιπα με τη μορφή επιφανειακής λίπανσης), 5-8 μονάδες φωσφόρου (κατά τη σπορά με τη βασική λίπανση) και 5-8 μονάδες καλίου (κατά τη σπορά με τη βασική λίπανση), προσφέρει επαρκή θρέψη στα φυτά. Κατά την περίοδο της σποράς, συνιστάται η εφαρμογή τριών μονάδων θείου με τη βασική λίπανση.
Στους εχθρούς του ηλιθάνθου ανήκει το παράσιτο της οροβάγχης (Orobanche cumana, Orobanche ramosa), που αντιμετωπίζεται με τη χρήση ανθεκτικών ποικιλιών. Παράλληλα, μεγάλη απειλή για την ευρωστία του φυτού είναι τα ζιζάνια με τα παράδοξα ονόματα, η καραφατμέ και ο σιδηροσκώληκας, τα οποία ορισμένες χρονιές προκαλούν σημαντικές απώλειες φυτών.
Ζημιές στην παραγωγή μπορεί να προκληθούν και από πτηνά, με κυριότερο τα σπουργίτια. Κατά τους ειδικούς της Φυτοενέργειας, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται μόνο με συγκεντρωμένες καλλιέργειες και αποφυγή χωραφιών που είναι κοντά σε δάσος, συστάδες δέντρων, ποτάμια και ρυάκια.
03. Η συγκομιδή-αλωνισμός πραγματοποιείται (μέσα Αυγούστου) όταν τουλάχιστον τα 2/3 των φύλλων από τη βάση έχουν ξηραθεί και το κάτω μέρος του κεφαλιού έχει αλλάξει χρώμα προς το καστανό-κίτρινο. Συνιστάται να μην περιμένουμε να ξεραθεί υπερβολικά ο σπόρος, αλλά να ξεκινήσουμε το αλώνι σε 12% υγρασία για να μειώσουμε το ρίσκο των απωλειών με το τίναγμα. Κατά το στάδιο του αλωνισμού απαιτείται ηλιομάχαιρο, το οποίο προσαρμόζεται στην αλωνιστική μηχανή και είναι απαραίτητο, για να μη «χαθεί» η μισή σοδειά στο χωράφι τον Αύγουστο, κατά το αλώνισμα. Σε επίπεδο αναγκών της καλλιέργειας σε νερό είναι απαραίτητη η υγρασία του εδάφους για ομοιόμορφο και άριστο φύτρωμα κατά το συγκεκριμένο στάδιο ανάπτυξης του φυτού, ενώ η περίοδος της ανθοφορίας αποτελεί το πλέον κρίσιμο στάδιο από άποψη ανάγκης για νερό.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 6ης Αυγούστου

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Share

Facebook Digg Stumbleupon Favorites More