Κλονίζεται το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας

 Στα άκρα η αντιπαράθεση Ερντογάν – Γκιουλέν

Του Μάρκο Πόλο

Τη λήψη μέτρων για τη διαφύλαξη της «εθνικής ασφάλειας» που απειλείται από τη λειτουργία ενός «παράλληλου κράτους» αποφάσισε σε έκτακτη συνεδρίασή του υπό τον πρόεδρο Αμπντουλλάχ Γκιούλ το εθνικό συμβούλιο ασφαλείας της Τουρκίας επισημοποιώντας το νέο επίπεδο στη σύγκρουση της κυβέρνησης Ερντογάν με τον πρώην σύμμαχό του, ιεροδιδάσκαλο και μόνιμο κάτοικο ΗΠΑ, Φετχουλλάχ Γκιουλέν. Η απόφαση του Συμβουλίου, που λήφθηκε την Τετάρτη, θα μπορούσε να είναι ένα δώρο στον έχοντα γενέθλια Ερντογάν, αν και ο ρυθμός και η πορεία εξέλιξης των γεγονότων μάλλον θα τον εμπόδισαν να το χαρεί.

Οι κοινοβουλευτικές του «νίκες» με την υιοθέτηση του νομοσχεδίου που υπάγει το Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων στο υπουργείο Δικαιοσύνης δίνοντας ουσιαστικά το ελεύθερο στην κυβέρνηση να έχει λόγο στο διορισμό των δικαστικών λειτουργών, καθώς και η υιοθέτηση του νομοσχεδίου για τον έλεγχο του διαδικτύου, που προβλέπει το μπλοκάρισμα ιστοσελίδων χωρίς εξηγήσεις, εισαγγελικές άδειες κλπ, φάνηκε ότι δεν ήταν αρκετές για να κερδίσει τον «πόλεμο» με τον Γκιουλέν. Αντίθετα, πυροδότησαν νέο κύμα οργής κατά της κυβέρνησής του που εκφράστηκε με διαδηλώσεις και αντιμετωπίστηκε με καταστολή.

Νέο ηχητικό «επεισόδιο»

Τελευταίο επεισόδιο στον «πόλεμο» διά των υποκλοπών που καθορίζει την πολιτική σκηνή της γείτονος είναι η δημοσιοποίηση, τη Δευτέρα, ηχητικής καταγραφής όπου φέρεται να συνομιλεί τηλεφωνικώς ο Ερντογάν με τον γιό του Μπιλάλ και να του ζητά να απομακρύνει από το σπίτι του 2,2 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες που «δεν θα έπρεπε» προφανώς να βρίσκονται εκεί. Η συνομιλία φαίνεται να έχει γίνει στις 17 Δεκεμβρίου, δηλαδή την μέρα της αποκάλυψης του μεγάλου σκανδάλου των χρηματισμών, των παράνομων αγοραπωλησιών χρυσού από και προς το Ιράν και των «περίεργων» συμφωνιών για ακίνητα, στο οποίο εμπλέκονται οι γιοι τριών υπουργών, που απομακρύνθηκαν από την κυβέρνηση. Η δημοσιοποίηση αυτή ακολουθήθηκε από νέο ηχητικό ντοκουμέντο, την Πέμπτη, όπου φέρεται ο Ερντογάν να μιλά με τον Μπιλάλ, πάλι, και να τον συμβουλεύει σχετικά με μια μίζα από επιχειρηματία.

Ο Ερντογάν εξοργισμένος χαρακτήρισε το ηχητικό «κατασκευασμένο και μονταρισμένο», χωρίς να αρνηθεί ότι οι φωνές που ακούγονται είναι όντως η δική του και του γιου του. Ενέταξε και τη συγκεκριμένη αποκάλυψη στο πλαίσιο της «συνωμοσίας» σε βάρος του ίδιου και της κυβέρνησής του από το «παράλληλο κράτος». Προφανώς εξοργίστηκε ακόμη περισσότερο, όχι γιατί η αντιπολίτευση κατευθείαν υιοθέτησε ως αυθεντικό το ντοκουμέντο, αλλά επειδή η αποκάλυψή του έθεσε, ουσιαστικά, στο περιθώριο την είδηση ότι επί τρία χρόνια στο πλαίσιο αντιτρομοκρατικής έρευνας, παρακολουθούνταν πολλά πολιτικά και κυβερνητικά πρόσωπα μεταξύ των οποίων και ο ίδιος. Μια είδηση δηλαδή που ενισχύει τους ισχυρισμούς του περί «παράλληλου κράτους».

Οι εξελίξεις αυτές ενισχύουν μια αίσθηση ανεξέλεγκτης υπόγειας δραστηριότητας εκβιαστικού χαρακτήρα από όλους προς όλους, η οποία υποσκάπτει σε βάθος την αξιοπιστία όχι μόνο της κυβέρνησης Ενρτογάν ή του συνόλου του πολιτικού συστήματος αλλά όλων των κρατικών θεσμών, δεδομένων και των πληγμάτων που ο Ερντογάν κατάφερε στον πάλαι ποτέ παντοδύναμο στρατό. Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι το πόσο αντέχει το πολιτικό σύστημα της χώρας και οι θεσμοί αυτήν την υπονόμευση, την καταιγιστική απαξίωση και πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η κατάσταση.

Δύσκολο να πείσει μέχρι τέλους ο Ερντογάν

Η κυβέρνηση Ερντογάν είναι προφανές ότι θα επιμείνει στη θέση που κρατά μέχρι τώρα: θα αρνείται τις καταγγελίες, θα κατακεραυνώνει τις συνωμοσίες σε βάρος της και τους εχθρούς της πατρίδας. Μπορεί με την τακτική αυτή να συσπειρώσει τους οπαδούς του κόμματός του, ή τουλάχιστον ένα μεγάλο ποσοστό τους, για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά αυτό δεν μπορεί ν’ αποτελέσει οριστική λύση. Και αυτό γιατί ο ίδιος «έπαιξε» μαζί με τον Φετχουλλάχ Γκιουλέν που σήμερα αναθεματίζει, το παιχνίδι της φθοράς και της απαξίωσης διά των υποκλοπών καλλιεργώντας συνωμοσιολογικές λογικές στην προσπάθειά του να γαζωθεί από την εξουσία και να εξοβελίσει τους εχθρούς του. Τώρα, το «τέρας» στρέφεται εναντίον του.

Ορισμένα από τα πλέον κραυγαλέα παραδείγματα

Ο χαρακτηρισμός «προδότες» της πατρίδας για όσους εξέφρασαν ανησυχία για τις πληροφορίες περί εκτεταμένων παρακολουθήσεων των τηλεπικοινωνιών πολιτών τις οποίες κατήγγειλε σε ειδική επιτροπή του αμερικανικού Κογκρέσου Τούρκος δικαστής του ευρωπαϊκού δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων το 2009. Το Κογκρέσο έκανε, για άλλη μια φορά, ότι «δεν άκουσε» για να εξυπηρετήσει τα αμερικανικά συμφέροντα και τελικά την «πλήρωσε» ο Τούρκος πρέσβης στις ΗΠΑ, Νάμπι Σενσόι, που υποχρεώθηκε σε παραίτηση τρεις μόλις μήνες πριν τη συνταξιοδότησή του.

Τον Μάη του 2010, αναρτήθηκε στο διαδίκτυο βίντεο που έδειχνε τον τότε επικεφαλής του Λαϊκού Ρεπουμπλικανού Κόμματος, Ντενίζ Μπαϊκάλ, σε πιο «ιδιαίτερες στιγμές» με υπάλληλο του κόμματός του. Ο Μπαϊκάλ υποχρεώθηκε σε παραίτηση. Στη δημοσιότητα δεν ήρθε ποτέ το ποίος βρισκόταν πίσω από τη συγκεκριμένη εκβιαστική κίνηση, και ο Ερντογάν δεν επέδειξε καμία ιδιαίτερη ζέση ως προς αυτήν την κατεύθυνση.

Τον Μάιο του 2011 παρόμοιο περιστατικό συνέβη και με δέκα υψηλόβαθμους βουλευτές του ακροδεξιού κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, που είδαν τον εαυτό τους με γυναίκες που δεν ήταν οι σύζυγοί τους να ανεβαίνει στο διαδίκτυο λίγες μόνο μέρες πριν από τις γενικές εκλογές. Εκδιώχθηκαν από το κόμμα τους αλλά και σε αυτήν την περίπτωση δεν βρέθηκε ποτέ αυτός που ανέβασε το εκβιαστικό βίντεο.

Το Δεκέμβριο του 2012 εντοπίστηκε στο γραφείο του Ερντογάν συσκευή υποκλοπής συνομιλιών και ο ίδιος εμφανίστηκε σχεδόν βέβαιος για την ταυτότητα του ηθικού αυτουργού, την οποία, όμως, δεν αποκάλυψε ποτέ. Επίσης κώφευσε στις αλλεπάλληλες τότε εκκλήσεις του ηγέτη του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, να συσταθεί μια κοινή κοινοβουλευτική επιτροπή που θα ερευνήσει σε βάθος το θέμα και γενικότερα το ζήτημα των παρακολουθήσεων στην Τουρκία. Ο Μπαχτσελί σχολιάζοντας τη σιωπή του Ερντογάν δήλωσε ανοιχτά ότι του δημιουργεί υποψίες για την εμπλοκή του ίδιου του κυβερνόντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης σε όλη την ιστορία.

Η άποψη ότι μια ξεκάθαρη νίκη του κόμματος του Ερντογάν στις επικείμενες δημοτικές εκλογές στα τέλη Μαρτίου θα δώσει τέλος στο σήριαλ δεν είναι σίγουρο ότι είναι ορθή. Και αυτό γιατί είναι βέβαιο ότι Ερντογάν και Γκιουλέν έχουν τραβήξει τα πράγματα στα άκρα και θα είναι πολύ δύσκολο να εξευρεθεί ένας τρόπος που θα δώσει «αναίμακτα» τέλος στον, μεταξύ τους, «πόλεμο εξουσίας». Η εξέλιξη των πραγμάτων έχει ελαχιστοποιήσει τις δυνατότητες «συμβιβασμού» και μέσων λύσεων. Στο κύριο άρθρο της η τουρκική εφημερίδα «Hurriyet» εκτιμά ότι η αντιπαράθεση αυτή θα οξυνθεί περαιτέρω και ότι απειλεί το σύνολο του πολιτικού συστήματος της χώρας προειδοποιώντας ότι η Τουρκία θα πρέπει να προετοιμαστεί για μια νέα περίοδο έντονης πολιτικής αστάθειας και αναταράξεων.

Posted in: πολιτική